محکممه تمثیلی
طرز تدویر جلسات علنی قضائی
در افغانستان مطابق قانون اساسی و قانون تشکیلات و صلاحیت محاکم قوه قضائیه تمام قضایا در جلسات قضائی رسیده گی می شود.
ایجاد جلسات سری و علنی قضائی در قوانین اصول محاکمات جزایی، مدنی به صراحت بیان شده است.
بر بنیاد ماده 40 قانون اصول محاکمات مدنی و ماده 381 قانون اجراآت جزایی تمام دعاوی در روزهای رسمی در جلسات علنی رسیده گی می شود.
در صورتی که نظم عامه اخلال گردد و یا سبب افشای اسرار محرمانه زندگی اشخاص گردد، جلسه به صورت سری برگزار می گردد.
جلسات سری به حضور داشت اشخاص شامل قضیه یا ممثل قانونی آنها دایر در صورت لزوم شهود، اهل خبره و ترجمان اشتراک می کنند. ابلاغ حکم در تمام حالات علنی می باشد.
محکمه می تواند دسته مشخص از اشخاص را از حضور در جلسه منع کند. سارنوال باید در جلسات قضائی حاضر باشد تا محکمه اظهارات او را استماع و به مطالبات او رسیده گی کند.
رئیس جلسه اخلال کننده ی نظم را از جلسه خارج می کند. اگر مخل یکی از طرفین قضیه باشد او را محکوم به حبس یا جریمه نقدی می کند. اگر سارنوال باشد با صدور اقرار او را تعویض می کند و اگر مخل وکیل مدافع باشد او را تادیب می نماید و اگر شخص مرتکب جنحه و قباحت گردد مطابق قانون مجازات می شود.
ژورنالیستان خارجی با موافقت وزارت خارجه و وزارت اطلاعات و فرهنگ در جلسات قضائی شرکت کرده می توانند.
هیات قضایی زمانی وارد سالون میگردد که وقت انعقاد جلسه فرا رسیده باشد، تمام مسایل قانونی رعایت و عملی شده باشد.
رئیس محکمه رسمیت جلسه را به نام خداوند توانا و دادگر اعلام و ترکیب هیات قضائی، سارنوال، وکلای مدافع، ترجمان، اهل خبره، و منشی جلسه را به حاضرین معرفی و قضیه مورد رسیده گی را یادآوری مینماید.
در محضر رویداد جلسه، از تاریخ علنیت یا سری بودن جلسه، اسمای قضات، محرر، سارنوال، اسماء و اظهارات خصوم، وکلای مدافع شان، شهادت شهود، نظر اهل خبره، اوراقی که به جلسه ارائه و قرائت شده و سایر اجراآت درج و شامل است.
فیصله محکمه شامل مقدمه، تشریح، استدلال، نتیجه و نص حکم می باشد.
مقدمه شامل نام محکمه، هیات قضائی، سارنوال، شهرت مکمل مدعی و مدعی علیه یا وکلای مدافع شان، موضوع دعوا، تاریخ و محل صدور فیصله، تاریخ ابلاغ، تعداد اوراق فیصله و ضمایم آن ذکر می شود.
در تشریح، صورت دعوی مدعی، مدافعات مدعی علیه، اقرار، انکار، شهادت شهود، قبول یا رد آن، اسناد قرائن، حلف یا نکول و خلاصه جریان محکمه درج می شود.
در استدلال، صورت تحقیق قضیه در محکمه، وسایل اثبات یا نفی و توضیح دلایل که محکمه آنرا قبول یا رد کرده متکی به مواد قانون بیان می گردد.
در نتیجه فیصله، اثبات یا عدم اثبات دعوی، الزام مدعی علیه، اندازه تعویض یا خسارات محکوم به و مصارف محکمه بیان می شود.
در نص حکم، تاریخ جلسه قضاء، علنیت یا سریت آن، صدور حکم به اکثریت یا اتفاق آراء، اتکاء به دلایل مشخص با ذکر مواد قانون، ذکر طرفین دعوی، تعیین محکوم به، رد دعوی، ترک خصومت، عدم اثبات دعوی، الزام مدعی علیه ذکر می شود.
نص حکم باید قاطع، صریح و عاری از هر گونه تعقید لفظی و معنوی باشد.
حکم بعد از انجام محاکمه بدون تاخیر به طرفین ابلاغ میگردد. فیصله آن در ظرف ده روز تنظیم، ترتیب و صادر می گردد.
وسایل اثبات عبارتند از: اقرار، بینه – اسناد، شهود، قرائن قاطعه و مستنبطه – یمین یا حلف " سوگند " و نکول می باشد.
در قضایای جزایی، سارنوال یا مدعی العموم، در قضایای حقوق عامه نماینده قضایای دولت مجنی علیه و مدعی حق العبد، در قضایای مدنی و تجارتی شخص مدعی یا وکیل مدافع آن یکطرف بوده در برابر متهم یا مدعی علیه می توانند دلایل کافی الزام و رد اعتراضات را استدلال کند.
در جلسات علنی مدعی تلاش بیشتر به خرج می دهد تا با اتکاء به دلایل و شواهد و مدارک ادعای خود را ثابت کند تا بر اساس آن بتواند اسباب حکم محکمه مطابق مطالبه آن در جلسه محکمه آماده گردد.
